Porzeczka czarna należy do rodziny agrestowatych - uprawiano ją od XV wieku, najpierw w Holandii i Danii, a następnie we Francji i Anglii. Pierwsze zapiski o tej roślinie dotyczą wykorzystania jej owoców w herbatach i leczniczych miksturach. Aktualnie sok z czarnej porzeczki, dżem z czarnej porzeczki i inne przetwory są często stosowane w kuchni. Jakie witaminy i składniki mineralne zawierają owoce czarnej porzeczki? Jaką rolę pełni czarna porzeczka w diecie? Dowiedz się tego poniżej.
Na co pomaga czarna porzeczka? Jakie właściwości ma porzeczka?
Czarna porzeczka (Ribes nigrum) przede wszystkim słynie z tego, że zawiera związki fenolowe, które wpływają na jej aktywność antyoksydacyjną. Czarna porzeczka zawiera różnego typu flawonoidy, błonnik pokarmowy, a także niewielką ilość kwasów tłuszczowych. W porównaniu z innymi odmianami porzeczek, zawiera także największą ilość witamin i składników mineralnych. Wśród witamin są to przede wszystkim:
- witamina C: pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego i odpornościowego, pomaga w utrzymaniu prawidłowych funkcji psychologicznych i w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym, przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia, a także pomaga w regeneracji zredukowanej formy witaminy E i zwiększa przyswajanie żelaza,
- foliany: pomagają w prawidłowej syntezie aminokwasów, przyczyniają się do wzrostu tkanek matczynych w czasie ciąży, pomagają w prawidłowej produkcji krwi, w utrzymaniu prawidłowego metabolizmu homocysteiny i prawidłowych funkcji psychologicznnych, a także pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego i przyczyniają się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia,
- witamina E: pomaga w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym,
- witamina B1 (tiamina): przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego, pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu serca i układu nerwowego, pomaga w utrzymaniu prawidłowych funkcji psychologicznych,
- witamina B2 (ryboflawina): przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego i metabolizmu żelaza, pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego i w utrzymaniu prawidłowego stanu błon śluzowych i czerwonych krwinek, pomaga zachować zdrową skórę, pomaga w utrzymaniu prawidłowego widzenia, przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia i pomaga w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym,
- niacyna: przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego i zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia, pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego i w utrzymaniu prawidłowych funkcji psychologicznych, pomaga w utrzymaniu prawidłowego stanu błon śluzowych i zachować zdrową skórę,
- witamina B6: pomaga w prawidłowej syntezie cysteiny i w utrzymaniu prawidłowego metabolizmu homocysteiny, przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego i metabolizmu białka i glikogenu, pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego i nerwowego oraz w utrzymaniu prawidłowych funkcji psychologicznych, pomaga w prawidłowej produkcji czerwonych krwinek, przyczynia się do regulacji aktywności hormonalnej, przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia.
Czarna porzeczka zawiera także beta karoten. Z kolei składniki pokarmowe, które zawiera czarna porzeczka (Ribes nigrum) to przede wszystkim potas, wapń, fosfor, magnez, żelazo oraz śladowe ilości cynku, miedzi i manganu.
- potas: pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego i mięśni oraz w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia krwi,
- wapń: przyczynia się do prawidłowego krzepnięcia krwi i do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego, pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu mięśni i w utrzymaniu prawidłowego przekaźnictwa nerwowego, pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu enzymów trawiennych, bierze udział w procesie podziału i specjalizacji komórek, jest potrzebny do utrzymania zdrowych kości i zębów,
- fosfor: przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego i pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu błon komórkowych oraz w utrzymaniu zdrowych kości i zębów
- magnez: przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia i do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego, pomaga w utrzymaniu równowagi elektrolitowej i w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego i mięśni, pomaga w prawidłowej syntezie białka, pomaga w utrzymaniu prawidłowych funkcji psychologicznych, zdrowych kości i zębów,
- żelazo: pomaga w utrzymaniu prawidłowych funkcji poznawczych i w prawidłowej produkcji czerwonych krwinek i hemoglobiny, przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego i do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia, pomaga w prawidłowym transporcie tlenu w organizmie i w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego.
Ile witaminy C jest w czarnej porzeczce?
Czarna porzeczka (Ribes nigrum) jest szczególnie znana z dużej ilości witaminy C: w 100 g czarnej porzeczki znajduje się aż 181 mg witaminy C. Dzięki temu, że owoc ten zawiera witaminę C i żelazo, wspiera on wiele funkcji organizmu, m.in. pozytywnie wpływa na prawidłową produkcję czerwonych krwinek i hemoglobiny oraz pomaga w transporcie tlenu w organizmie.
Czy czarna porzeczka ma dużo potasu?
Czarna porzeczka zawiera najwięcej potasu w porównaniu z innymi odmianami porzeczki -jest to 322 mg na 100 g. Wśród owoców, czarna porzeczka także jest uznawana za jego z najbogatszych źródeł potasu. Potas pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego oraz mięśni i pomaga w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia krwi.
Czy czarna porzeczka zawiera żelazo?
Jednym ze składników mineralnych w czarnej porzeczce jest żelazo: czarna porzeczka zawiera 1, 54 mg żelaza na 100 g, Jest to stosunkowo dużo w porównaniu z innymi odmianami porzeczki. Dzięki dużej ilości witaminy C, żelazo to jest także lepiej przyswajane przez organizm.
Ile cukru jest w czarnej porzeczce?
Czarna porzeczka korzystnie wpływa na wiele funkcji organizmu. Mimo to jest jednym z owoców, które zawierają sporo cukrów: w 100 g jest to 15,38 g. Warto jednak wziąć pod uwagę, że większość owoców zawiera sporo cukrów, jednak oprócz nich posiadają także wiele korzystnych dla zdrowia składników.
Jak działa czarna porzeczka na organizm?
Czarne porzeczki mają w sobie wiele składników, które wpływają na szereg funkcji organizmu. Na wiele z nich wpływa witamina C - w czarnej porzeczce jest jej czterokrotnie więcej niż w soku pomarańczowym i pięćdziesięciokrotnie więcej niż w soku jabłkowym. Witamina ta wpływa również na działanie wielu enzymów, wpływa na produkcję kolagenu, a także aktywizuje układ immunologiczny. Ze względu na obecność innych przeciwutleniaczy, witamina C zawarta w czarnej porzeczce dobrze się przyswaja. Czarna porzeczka jest też źródłem związków polifenolowych i antocyjanów: ich obecność świadczy o wysokim potencjale antyoksydacyjnym.
Czy czarna porzeczka jest dobra na wzrok?
W badaniach przeprowadzonych na zwierzętach stwierdzono, że antocyjany zawarte w czarnej porzeczce mogą być wykorzystywane w poprawie kondycji schorzeń narządu wzroku, takich jak jaskra czy krótkowzroczność. Owoce czarnej porzeczki mogą też poprawiać widzenie w ciemności i przyspieszać regenerację barwnika oka. Badania w tym zakresie są jednak we wstępnej fazie i niezbędne jest przeprowadzenie większej ilości testów.
Czy czarna porzeczka jest lekkostrawna?
Czarna porzeczka zawiera w sobie duże ilości błonnika, który jest niezbędny do prawidłowego trawienia. Nierozpuszczalny błonnik w czarnej porzeczce utrzymuje ruch w układzie trawiennym, a rozpuszczalny: spowalnia trawienie, dzięki czemu jelita mogą wchłonąć więcej składników odżywczych. Dodatkowo składniki zawarte w czarnej porzeczce zapobiegają gromadzeniu się toksyn w organizmie.
Czy czarna porzeczka obniża cukier?
Uważa się, że owoce czarnej porzeczki mogą mieć wpływ na glikemię poposiłkową. Owoce jagodowe wspierają zapobieganie chorobom układu krążenia i cukrzyca; posiadają związki polifenolowe (w tym antocyjany) przez co mogą spowalniać wchłanianie glukozy z jelita cienkiego. Dzieje się tak na skutek interakcji enzymów trawiących węglowodany z białkami transportującymi glukozę. Związki polifenolowe mogą także zmniejszać stres oksydacyjny i stan zapalny. Są to jednak wstępne badania; niezbędne są dalsze testy, by naukowo potwierdzić tę zależność.
Czy czarna porzeczka obniża ciśnienie krwi?
Czarna porzeczka to owoc, który jest bogaty w potas. Jeśli chodzi o działanie na ciśnienie krwi, składnik ten pomaga w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia krwi. W czarnej porzeczce znajdują się także kwasy tłuszczowe, które mogą wspierać optymalną pracę serca.
Czy czarna porzeczka odkwasza organizm?
Czarna porzeczka doskonale nadaje się do oczyszczania organizmu. Znajduje się w niej wiele składników, które mają właściwości antyoksydacyjne. Przede wszystkim są to witaminy i składniki mineralne, ale także związki polifenolowe. Można zatem uznać, że czarna porzeczka ma wpływ na usuwanie toksyn z organizmu.
Przeciwwskazania do spożywania czarnej porzeczki
Czarna porzeczka to owoc, który jest uznawany za bezpieczny do spożywania. Jeśli jednak chodzi o suplementy diety z czarną porzeczką, czasem mogą one powodować biegunki i zaparcia. Suplementy z owoców czarnej porzeczki nie są wskazane na diecie osób, które przyjmują leki przeciwzakrzepowe oraz w przypadku, gdy ktoś przygotowuje się do operacji.
Jakie są właściwości zdrowotne porzeczki? Podsumowanie
Czarna porzeczka wykazuje działanie na wzrok, układ odpornościowy, układ krwionośny i wiele innych funkcji organizmu. Jest to zasługą dużej ilości witamin i składników mineralnych oraz związków polifenolowych, które ma w swoim składzie. Zdecydowanie warto pomyśleć o niej komponując jadłospis na kolejne tygodnie.
Źródła:
Morris R., 6 Health Benefits of Black Currant, (https://www.healthline.com/health/health-benefits-black-currant; 19.09.2024)
WebMD, Health Benefits of Black Currant, (https://www.webmd.com/diet/health-benefits-black-currant; 19.09.2024)
Lappi J., Raninen K., Vakevainen K., Karlund A., Torronen R., Kolehmainen M., Blackcurrant (Ribes nigrum) lowers sugar-induced postprandial glycaemia independently and in a product with fermented quinoa: a randomised crossover trial, Br J Nutr. 2021, 126 (5): 708-717
Rozporządzenie Komisji (UE) nr 432/2012 z dnia 16 maja 2012 r. ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci Tekst mający znaczenie dla EOG (Dz. U. : 136 z 25.05.2012 ze zm.)
Jessa J., Hozyasz K., Czarna porzeczka i olej z jej nasion - fitoterapeutyczne panaceum?, Probl Hig Epidemiol 2016, 97(1): 14-23
Jurgiel-Małecka G., Buchwał A., Charakterystyka składu chemicznego owoców porzeczki uprawianej w regionie Pomorza Zachodniego, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2016, 6 (109), 90- 101
